भ्रष्टाचारले थिचेको नेपाल र विश्वासले उठाएको डेनमार्क

मैले यो लेख इन्टरनेटबाट विश्वसनीय वेब साइटहरु बाट सत्य कुराहरु खोजेर लेखेको छु । आशा छ यो लेख सबैले मनपराइदिनुहुनेछ ।

कल्पना गर्नुहोस्, एउटा देश जसमा हिमालयका चाँदीजस्ता हिमशृङ्खलाहरू चम्किरहेका छन्, नदीहरूले जीवनको सङ्गीत बजाइरहेका छन्, र हरियो वनहरूले पृथ्वीलाई सजाइरहेका छन्। यो देश नेपाल हो, जसलाई प्रकृतिले यति धेरै दिएको छ कि यसलाई विश्वको दोस्रो जलस्रोत को धनी देश मानिन्छ। यसको जलविद्युत सम्भावना ७२,५४४ मेगावाट छ, जुन ब्राजिलपछि विश्वमै दोस्रो हो। प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण यो सानो देशमा सगरमाथा जस्तो विश्वको सर्वोच्च शिखर छ, लुम्बिनी जस्तो बौद्ध तीर्थस्थल छ, र विविध संस्कृति तथा जैविक विविधताले यसलाई पर्यटनको स्वर्ग बनाएको छ। तर यो सुन्दर देशमा एउटा कालो बादल छ जो सबै कुरालाई ढाकिरहेको छ – भ्रष्टाचार। यो भ्रष्टाचारले नेपालको सम्भावनालाई कुण्ठित बनाएको छ, जनताको सपनालाई चकनाचुर पारेको छ। अर्कोतिर, डेनमार्क जस्तो देश छ जसमा भ्रष्टाचार शून्यजस्तै छ। ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको सन् २०२४ को भ्रष्टाचार अवधारणा सूचकांक (CPI) मा डेनमार्कले ९० अंक प्राप्त गरी विश्वकै पहिलो स्थान कायम राखेको छ, र सन् २०२५ मा पनि यो स्थिति उस्तै छ। डेनमार्कमा सामाजिक विश्वास यति उच्च छ कि मानिसहरूले एकअर्कालाई विश्वास गर्छन्, सरकारलाई विश्वास गर्छन्, र यो विश्वासले भ्रष्टाचारलाई जरा नै उखेलिदिएको छ।

नेपालमा भने भ्रष्टाचारले सीमा नाघेको छ। यो मात्र एउटा समस्या होइन, यो एउटा रोग हो जसले देशको हरेक अङ्गलाई सडाइरहेको छ। यहाँ भ्रष्ट मानसिकता भएका मानिसहरूले देश चलाउने सपना देख्छन्, तर जनताको करबाट आएको पैसा आफ्नो जेबमा हाल्छन्। यदि नेपालमा भ्रष्टाचार नभएको भए, यो विश्वकै सबैभन्दा सुखी र सम्पन्न देशहरूमा गनिन्थ्यो। तर यस्तो मानसिकतापछि देश कसरी चल्छ? यो लेखमा मैले डेनमार्क र नेपालको तुलना गरेको छु जसले तपाईंको हृदयलाई छुन्छ, र आशा जगाउँछ कि नेपाल पनि डेनमार्कजस्तो बन्न सक्छ।

डेनमार्क: भ्रष्टाचार शून्यको आदर्श देश

डेनमार्कलाई हेर्नुहोस् – यो देश सानो छ, तर यसको सफलता ठूलो छ। यहाँ भ्रष्टाचार शून्यजस्तै छ किनकि सामाजिक विश्वासको स्तर विश्वमै उच्च छ। डेनमार्कका ७५ प्रतिशत मानिसहरूले एकअर्कालाई विश्वास गर्छन्। यो विश्वास कसरी आयो? यसको जरा इतिहासमा छ। डेनमार्कले १९ औं शताब्दीबाट नै भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि कदम चाल्यो। आज, यसको वेलफेयर स्टेट प्रणालीले हरेक नागरिकलाई शिक्षा, स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षा दिन्छ, जसले भ्रष्टाचारका लागि अवसर नै कम गर्छ।

डेनमार्कमा एउटा किसानले आफ्नो फसल बेच्दा सरकारलाई कर तिर्छ, तर ऊ खुसी हुन्छ किनकि ऊ जान्दछ कि यो पैसा उसकै बच्चाको स्कूलमा जान्छ, उसकै बुढेसकालको पेन्सनमा जान्छ। यो विश्वासले समाजलाई मजबुत बनाएको छ। सन् २०२५ मा पनि डेनमार्कको CPI ९० अंक छ, र यसले सातौं वर्ष सम्म लगातार पहिलो स्थान कायम राखेको छ। भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि डेनमार्कको रणनीति सरल छ: पारदर्शिता, जवाफदेहिता र शिक्षा। यहाँ सूचना स्वतन्त्रता ऐनले हरेक नागरिकलाई सरकारी कागजात हेर्ने अधिकार दिन्छ। यदि कुनै कर्मचारीले गल्ती गरे, मिडियाले तुरुन्त उजागर गर्छ, र कारबाही हुन्छ।

डेनमार्कको सफलताको अर्को पक्ष यसको शिक्षा प्रणाली हो। बच्चाहरूलाई सानैदेखि इमानदारी र नैतिकताको पाठ सिकाइन्छ। यसले मानसिकता नै परिवर्तन गर्छ। कल्पना गर्नुहोस्, एउटा देश जहाँ प्रहरीले घूस माग्दैन, डाक्टरले अतिरिक्त पैसा लिँदैन, र राजनीतिज्ञहरू जनताको सेवक हुन्छन्। यो डेनमार्क हो। यसको अर्थतन्त्र मजबुत छ, जनता खुसी छन्, र विश्व खुसी सूचकांकमा पनि डेनमार्क शीर्षमा छ। भ्रष्टाचार कम भएकाले विकासमा लगानी सिधा जनतासम्म पुग्छ।

डेनमार्कबाट सिक्ने कुरा: भ्रष्टाचार नियन्त्रण मात्र कानुनबाट होइन, मानसिकताबाट हुन्छ। यहाँका मानिसहरूले सोच्छन्, "म भ्रष्टाचार गर्दिनँ किनकि यो मेरो समाजलाई हानि गर्छ।" यो सोचले डेनमार्कलाई आदर्श बनाएको छ।

नेपाल: भ्रष्टाचारले सीमा नाघेको दुःखद वास्तविकता

अब नेपाललाई हेर्नुहोस्। यो देश प्रकृतिको वरदान हो। विश्वको दोस्रो जलविद्युत सम्भावना भएको देश, जसमा २२५ अर्ब क्युबिक मिटर पानी हरेक वर्ष नदीहरूबाट बहन्छ। हिमालयका ६,००० भन्दा बढी नदीहरूले यसलाई जलस्रोतको खानी बनाएको छ। प्राकृतिक सौन्दर्य त कति छ भने पर्यटनबाट मात्र अरबौं कमाउन सकिन्छ। सागरमाथा चढ्ने पर्यटकहरू, पोखराको फेवाताल, चितवनको जङ्गल – यी सबै नेपालका गहना हुन्। सानो देश भए पनि विविधता यति छ कि १२६ जाति र १२३ भाषाहरू बोलिन्छन्। यदि भ्रष्टाचार नभएको भए, नेपाल विश्वकै सुखी देशहरूमा गनिन्थ्यो। तर भ्रष्टाचारले यो सम्भावनालाई खाइरहेको छ।

नेपालमा भ्रष्टाचारको जरा गहिरो छ। सन् २०२५ मा पनि CPI मा नेपालले मात्र ३४ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले यसलाई १०७ औं स्थानमा राखेको छ। यो भ्रष्टाचार सरकारबाट सुरु हुन्छ। सन् २०२५ मा पूर्वप्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपाललाई भ्रष्टाचार मुद्दा लाग्यो, जसमा भारतीय योग गुरुको कम्पनीसँग जग्गा खरिदमा करोडौं हिनामिना भएको थियो। यो पहिलो पटक हो कि उच्च तहका नेता मुछिएका छन्। यसअघि मात्र निम्न तहका कर्मचारीहरू पक्राउ पर्थे। सन् २०२५ को जुलाईमा IT उपकरण खरिदमा १५८.८५ मिलियन रुपैयाँ हिनामिना भएकोमा ६ जनालाई मुद्दा लाग्यो। चीनले बनाएको पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पनि ठूलो भ्रष्टाचार भएको खुलासा भयो, जसमा अरबौं रुपैयाँको घोटाला थियो। यो घोटालाले नेपालको विकासलाई कति असर गर्छ भनेर कल्पना गर्नुहोस् – यो पैसा स्कूल वा अस्पतालमा गएको भए कति जनताको जीवन बदलिन्थ्यो।

सन् २०२५ मा सहकारी घोटालामा अरबौं रुपैयाँ हिनामिना भयो, जसमा साधारण जनताको बचत डुब्यो। सुन तस्करीमा विमानस्थल कर्मचारी र नेताहरू मुछिए। यो भ्रष्टाचारले जनताको विश्वास घटाएको छ। ८४ प्रतिशत नेपालीहरूले भ्रष्टाचारलाई ठूलो समस्या मानेका छन्।

प्रशासन मा भ्रष्टाचार

नेपालको प्रशासनमा भ्रष्टाचार सामान्य बनेको छ। सरकारी कार्यालयमा काम गराउन घूस दिनुपर्छ। सन् २०२५ मा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले ११४ मुद्दा दायर गरेको थियो, तर धेरै उच्च पदका व्यक्ति उम्किन्छन्। कर प्रशासन, जग्गा दर्ता, लाइसेन्समा घूसखोरी छ। राजनीतिक हस्तक्षेपले योग्य व्यक्तिको सट्टा आफन्तलाई पद दिन्छ।

डेनमार्कमा भने प्रशासन इमानदार छ। कर्मचारीहरूको तलब उच्च छ, र विश्वासले भ्रष्टाचार रोक्छ। नेपालमा कम तलब र दबाबले भ्रष्टाचार बढाउँछ। यदि नेपालले डिजिटल प्रशासन अपनाएको भए, घूसको अवसर कम हुन्थ्यो।

एनजीओ र आईएनजीओमा भ्रष्टाचार

नेपालमा एनजीओहरूमा पनि भ्रष्टाचार छ। सहायता रकम हिनामिना हुन्छ। सन् २०२५ मा स्थानीय एनजीओहरूमा धोखाधडी बढेको थियो। भूकम्प राहतमा आएको पैसा सही प्रयोग भएन। डेनमार्कमा एनजीओहरू पारदर्शी छन्, र सरकारले नियमन गर्छ।

अन्य क्षेत्रहरूमा भ्रष्टाचार

• न्यायपालिका: नेपालमा तल्लो अदालतमा घूस सामान्य छ। डेनमार्कमा न्याय स्वतन्त्र छ।
• प्रहरी: नेपालको प्रहरी दक्षिण एसियाकै भ्रष्ट छ। सन् २०२५ मा प्रहरीहरू माथि मुद्दा लागे। डेनमार्कमा प्रहरी इमानदार छ।
• शिक्षा: नेपालमा भर्ना र अनुदानमा घूस छ। डेनमार्कमा शिक्षा पारदर्शी छ।
• स्वास्थ्य: नेपालमा औषधि खरिदमा घोटाला छ। सन् २०२५ मा कोभिड सामग्रीमा घोटाला। डेनमार्कमा स्वास्थ्य सेवा उत्कृष्ट छ।
• निजी क्षेत्र: नेपालमा नेपोटिज्म छ। डेनमार्कमा व्यापार पारदर्शी छ।

भ्रष्टाचारको प्रभाव: जनताको दुःखद कथा

भ्रष्टाचारले नेपालको विकास रोकेको छ। सन् २००० देखि २०२५ सम्म ८.५ खर्ब रुपैयाँ गुमेको अनुमान छ। यो पैसाले २०० अस्पताल वा १५ विमानस्थल बनाउन सकिन्थ्यो। तर यो पैसा भ्रष्टहरूको जेबमा गयो।

भूकम्पपछि सहायता आएको पैसा भ्रष्टाचारले खायो, जसले हजारौंको घर बनाउन सकेन। एउटा गरिब परिवारको बच्चा स्कूल जान सक्दैन किनकि अनुदान हिनामिना भयो। भ्रष्टाचारले गरिबी बढाउँछ, असमानता बढाउँछ, र जनताको विश्वास घटाउँछ।

नेपालको सम्भावना र भ्रष्ट मानसिकता

नेपालमा के छैन? जलस्रोत, पर्यटन, कृषि – सबै छन्। यदि भ्रष्टाचार नभएको भए, नेपाल डेनमार्कजस्तो सुखी हुन्थ्यो। तर भ्रष्ट मानसिकता छ: देशको विकास होइन, आफ्नो जेब भर्ने। यो मानसिकता कम तलब, राजनीतिक अस्थिरता र शिक्षा अभावबाट आउँछ। जनताको करबाट देश चलाउने, तर सेवा नदिने। यस्तो पछि देश कसरी चल्छ?

नियन्त्रणका उपायहरू र आशा

नेपालले डेनमार्कबाट सिक्न सक्छ: पारदर्शिता बढाउन, शिक्षा सुधार्न, र कानुन कडा बनाउन। जनता सक्रिय भए, मिडिया बलियो भए, भ्रष्टाचार घट्छ।

निष्कर्षमा, डेनमार्क भ्रष्टाचार शून्यको उदाहरण हो, नेपाल भ्रष्टाचारले ग्रस्त। तर नेपालको सौन्दर्य र सम्भावनाले आशा जगाउँछ। यदि मानसिकता बदलियो भने, नेपाल पनि विश्वकै सुखी देश बन्न सक्छ।